Superdivers BXL
Onze projectdag gaat door in enkele superdiverse volkswijken in BXL. Hoe ervaren Brusselaars deze superdiverse realiteit? Wat hebben de wijken te bieden of wat komen ze tekort opdat alle bewoners er zich goed zouden voelen? Welke vaardigheden heb je nodig om samen te leven met mekaar en in ontmoeting te gaan?
Een meerderheids-minderheidsstad
Brussel telt vandaag 184 nationaliteiten en 75 % van de Brusselaars heeft een migratieachtergrond. Mensen van over de hele wereld hebben zich om uiteenlopende redenen in ons land en hoofdstad gevestigd. Dit resulteert in een smeltkroes aan inwoners die samen deze kosmopolitische stad vormgeven.
- Doorloop hier of hieronder de dia’s. Als je een vraag tegenkomt, stop je even.
- Probeer eerst zelf één of meerdere antwoorden te vinden.
- Bekijk dan het antwoord van enkele Brusselaars zelf (in de tekstballonnen), op de volgende dia.
Een bron van rijkdom en complexiteit
Vele Brusselaars tolereren elkaars verschillen en zien diversiteit als meerwaarde en rijkdom. Toch leven groepen vaak naast mekaar en is de samenleving een stuk complexer.
- Hans Vandecandelaere peilde in verschillende sectoren wat in Brussel werkt en wat niet en schreef een reeks over hyperdivers Brussel. Hiervoor baseerde hij zich op 160 interviews en recente studies.
- Start als voorbereiding op de projectdag met het lezen van aflevering 3: Reizen door hyperdivers Brussel.
- Heb je meer tijd dan kan je je verdiepen in de andere afleveringen en op zoek gaan naar wat in Brussel werkt en minder goed werkt.
De superdiverse realiteit kan tijdens een wijkbezoek bevreemdend aanvoelen. Verschillen tussen mensen kunnen onzekerheid met zich meebrengen. Je weet mogelijks niet goed wat van een ander te verwachten en wat anderen van jou verwachten. Het kan zijn dat je je in de minderheid voelt en dat het lijkt dat iedereen naar je kijkt. Dat is een spontane, natuurlijke reflex. We gaan op zoek naar een manier om voorbij die vervreemding te geraken. Hoe kom je tot verbinding? De antwoorden zijn niet enkel interessant voor het wijkbezoek maar voor de hele samenleving. We delen met z’n allen een samenleving en toekomst…
Samen leven
Hoe kom je tot verbinding in een samenleving die alsmaar diverser is. Verbinding vraagt een soort eenheid. Is het wel mogelijk om in die veelheid eenheid te vinden? Uit onderzoek blijkt dat eenheid mogelijk is als je voldoende open met de veelheid omgaat. Wat houdt die openheid in volgens jou? We gaan hier in de volgende oefeningen dieper op in en geven verschillende tools mee voor een open grondhouding.
- Eenheid is mogelijk als je voldoende open met de veelheid omgaat. Wat is voldoende open voor jou? En welke tips bedenk jij voor een open blik of open (grond)houding?
- Noteer op een blad of hieronder enkele tips en vergelijk jouw tips met de tips die in de volgende oefeningen worden besproken.
Hier geven we vijf tips om een open grondhouding aan te nemen. Misschien heb je sommige al zelf bedacht in de vorige oefening. Hoewel het toepassen van deze tips vanzelfsprekend lijkt, blijft het in de praktijk een uitdaging om deze houding altijd aan te nemen. We krijgen immers allemaal te maken met vooroordelen, stereotiepe beelden en conflicten. Maar zoals ze zeggen: oefening baart kunst. Daarom hebben we een aantal oefeningen toegevoegd aan dit leerpad. En wees voorbereid op enkele uitdagende opdrachten tijdens het wijkbezoek!
1 Sta stil bij je vooroordelen
Iedereen vertrekt van een eigen referentiekader. Dat zijn waarden, waarheden en verwachtingen die je helpen om de wereld rondom je te begrijpen. Je wordt op een bepaalde plek in een bepaalde tijd geboren, je krijgt een opvoeding mee, je leest en kijkt. Je ouders, maar ook je school, je vrienden, de media die je volgt, … reiken stuk voor stuk stenen aan waarmee je dit kader opbouwt.
Onvermijdelijk sluipen er stereotypen en vooroordelen in je blik op de wereld. ‘Slow looking’ helpt om niet enkel af te gaan op een eerste indruk. Het nodigt je uit traag te kijken en je waarneming los te koppelen van je interpretatie. Het is een manier op met een open blik te kijken.
- Bekijk de onderstaande foto (of klik hier om te openen in apart tabblad).
- Wat is je eerste indruk?
- Bekijk opnieuw de foto en pas nu de methode van ‘slow looking’ toe. Dit wil zeggen dat je gefaseerd (stap voor stap) kijkt naar de foto.
- Schrijf eerst op wat je ziet op de foto.
- Schrijf op wat je hierover weet.
- Schrijf daarna op wat je erbij denkt.
- Schrijf tot slot op wat je erbij voelt.
- Probeer dit ook eens te doen bij een foto die je tegenkomt op sociale media.
- Daag jezelf uit en trek naar buiten met deze blik. Probeer bij enkele beelden of situaties in je omgeving de oefening te herhalen: zie – denk – voel.
Een eerste indruk is het beeld dat je in de eerste 20-30 sec. vormt van iemand. Deze indruk wordt vaak gevoed door je eigen referentiekader, dus ook door stereotiepe beelden en vooroordelen. Slow looking kan helpen om deze te doorprikken door je waarneming los te koppelen van je interpretatie.
2 Doorbreek je bubbel en ga in ontmoeting
Je kan nog grondiger te werk gaan om eigen denkbeelden te ontmaskeren. Dit kan door situaties te onderzoeken en mensen te ontmoeten en uit je eigen bubbel te treden.
- Over dakloze mensen bestaan enorm vele stereotiepe beelden en vooroordelen.
- Bekijk het filmpje van Bruzz waarin Francine als ex-dakloze op een aantal vragen antwoordt over het dakloze leven in de Brusselse straten.
- Ook heel wat organisaties proberen de stereotype beeldvorming te doorprikken. Vzw Diogenes lanceerde de campagne “ik besta!”.
- Bekijk hieronder het filmpje (klik hier om te openen in apart tabblad).
- Welke boodschap geeft deze campagne mee?
De waarde van kleine ontmoetingen zoals iemand begroeten op de straat, een spontaan gesprek in de tram of buurtwinkel wordt wel eens onderschat. Ontmoetingen kunnen helpen om stereotiepe denkbeelden te doorbreken, de angst voor het onbekende tegen te gaan en bij te dragen aan een positief sociaal klimaat in een buurt.
In Brussel Beleven zetten we in op ontmoetingen. Je gaat in ontmoeting met de wijk, met de bewoners en organisaties. Deze ontmoetingen vragen vaardigheden voor een open grondhouding.
3 Herleid de andere niet tot 1 kenmerk
Eenheid vinden lukt moeilijk als identiteit bijvoorbeeld te etnisch wordt benaderd. Iedereen heeft een mozaïek aan deelidentiteiten. We spreken ook van een meervoudige identiteit. Vertrekken van die meervoudige identiteit is cruciaal want daar ligt de sleutel tot erkenning en verbinding. Je ontdekt van mekaar verschillen en gelijkenissen. Daarnaast is identiteit springlevend: het beweegt, evolueert, verandert doorheen de tijd.
- Maak je eigen identiteit zichtbaar met een identiteitsster! Teken op een blad of hieronder een ster met korte en lange uiteinden.
- Naast de lange uiteinden schrijf je kenmerken van je identiteit die anderen meteen zien (je kledingsstijl, je taal, je huidskleur, je haardracht, duidelijke karaktertrekken,…)
- Naast de korte uiteinden schrijf je kenmerken die anderen niet meteen aan je zien, zoals wensen, dromen, angsten, kleine gelukjes, waarden die je belangrijk vindt, seksuele of politieke voorkeur, geloof,…
- Stel dat er kenmerken zijn die je liever niet deelt, dan hoeft dit niet!
- Neem ster mee naar de projectdag!
4 Ontdek gelijkenissen
In ontmoeting gaan, uit je bubbel te treden helpt bij het ontdekken van deelidentiteiten en verhalen die we met mekaar delen. Vaak delen we veel meer dan we zouden denken. Dit vormt de basis voor eenheid en verbinding.
- Kijk naar het filmpje ‘Al wat we delen’. De organisatie BOEH! (Baas Over Eigen Hoofd) maakte dit in samenwerking met Uit de Marge, Kif Kif, Victoria Delux, Netwerk tegen Armoede, Karamah EU en Furia. Daarmee willen deze organisaties de focus leggen op wat ons verbindt en een tegengewicht bieden aan het dominante discours dat mensen verdeelt.
- Welk gevoel overheerst bij jou bij het zien van dit filmpje? Probeer dit gevoel te beschrijven én te verklaren.
5 Sta open voor verschillen
De verschillen in de samenleving worden vaak uitvergroot en kunnen leiden tot conflict. Toch is verschillen uit de weg gaan niet de oplossing. Ieders stem is waardevol en telt. Deep democracy is een manier om luide roepers maar ook de stillere, de meerderheid maar ook de minderheid te aanhoren. Iedereen draagt puzzelstukken aan van het grotere geheel. Respect en begrip begint bij wederzijdse nieuwsgierigheid en de wens om naar elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen.
- Wat heb jij nodig om je goed te voelen op school, in je wijk, onder vrienden.. ?
- Post je tekst of gevonden afbeeldingen, filmpjes, liedjes.. op deze muur.
- Doe dit vanuit jezelf en reageer niet op anderen.
- Lees ook wat anderen schrijven. Door de verschillende standpunten samen te leggen, samen te overzien en te verbinden kom je tot rijkere inzichten.
Op de projectdag ga je ook effectief met deze 5 tips aan de slag. Je open stellen voor nieuwe plekken en mensen is de enige manier om de stad echt beter te leren kennen en haar complexiteit te begrijpen.
Top!
In deel 1 werkte je aan een brede range van inzichten over Brussel. Deel 2 ging dieper in op de vaardigheden die kunnen helpen bij een open grondhouding in een superdiverse samenleving.
Succes met het laatste deel met meer info over de wijken die je zal bezoeken.